Wil je uit respect voor (een van) je ouders een christelijke (katholieke of protestante) uitvaart, in de traditie waarin je opgegroeid bent, ook al doe je er zelf al lang niets meer mee? Een kerkelijke uitvaart biedt namelijk meer dan het louter ophalen van herinneringen: het gaat om troost, om recht doen aan je ouders, om een waardig afscheid. En dat zonder met kromme tenen te hoeven zitten.

Naoberschap

De buren komen ook waken. Dezelfde buren met wie vroeger bij feesten tafellakens en het zondagse servies werd uitgewisseld. Veel te broos zijn ze, deze oude mannen, om mijn opa het huis uit te dragen, de kerk in en de begraafplaats op. Maar mijn opa is geen last voor hen, hij is bijna 100 jaar hun noaber geweest. ...

Net zoals ik dat later met mijn neven en nichten deed, speelde mijn moeder met haar broer en zussen op het terrein van de steenfabriek in de buurt van de Oude IJssel. Mijn opa werkte er zijn hele leven. Pas net voor haar dood vertelde ze dat de figuurtjes die ze van de gele klei maakten meegebakken mochten worden met de bakstenen. En ik maar denken dat ik als beginnend keramist zo ongeveer de enige was in de familie met een grote liefde voor klei – los van de mensfiguren die mijn moeder...

Mijn ouderlijk huis bleef bestaan toen mijn vader overleed. Ik was al meer dan 25 jaar het huis uit, dus mijn dagelijks leven veranderde niet met zijn overlijden. Niet dat ik hem niet miste, of niet om het minste of geringste vol kon schieten – nee: eigenlijk wèl bij het minste en geringste: juist bij heel kleine dingen, bij het heffen van een glas op -toen nog- koninginnedag met zijn woorden (Dat zij leve!), of als we een saucijzenbroodje aten, stonden vaak de tranen in mijn ogen....

Horen, zien en zwijgen, spreken, ruiken en bewegen: een beetje uitvaart heeft het allemaal! 

Horen of luisteren, dat lijkt vanzelfsprekend bij iedere uitvaart. Als er al geen sprekers zijn, omdat mensen dat niet kunnen of willen, dan is er meestal op zijn minst muziek. Als de hoorders geluk hebben wordt er gezegd waarom ze naar iets gaan luisteren. En met nog meer geluk wordt er live muziek gemaakt, door kleinkinderen of ingehuurde musici, of een rouw- en trouwkoor als ...

In de kleine warme aula op de begraafplaats stonden slechts 60 stoelen, maar er werden minstens 100 mensen verwacht – hoorde ik later. Deze begraafplaats was idyllisch en chique, dus haar zonen vonden dat het hier moest en nergens anders. Met deze hitte leek me dat geen plusje achter de naam van de uitvaartonderneming. De heer op leeftijd die ik vergezelde mopperde ook. De deuren gingen dicht en het werd steeds benauwder en warmer. Met mij bleef iedereen onder de 60 staan. 

...

De buren komen ook waken. Dezelfde buren met wie vroeger bij feesten tafellakens en het zondagse servies werd uitgewisseld. Veel te broos zijn ze, deze oude mannen, om mijn opa het huis uit te dragen, de kerk in en de begraafplaats op. Maar mijn opa is geen last voor hen, hij is bijna 100 jaar hun noaber geweest. Na jaren in het westen van het land gewoond te hebben, leek het voor mij folklore te zijn. Tot nu. Nu ontroert het me.

Alle buren komen ongenodigd langs –de...

De hamster was dood. Dàchten we. Hij lag met stijve en omhoogstekende pootjes op z’n rug in de kooi. Zoon sliep al, dus brachten we de hamster snel met kooi en al naar de schuur. En omdat zoon, acht jaar oud, ‘s ochtends nooit wat ziet, gingen we ervan uit dat hij de kooi niet eens zou missen en dat we voor ’s middags na schooltijd de begrafenis konden plannen. Een gekregen sigarenkist stond al weken klaar – de hamster had al eens een soort tia gehad, en daarom ha...

Hij was altijd al gek op pannenkoeken. Spekpannenkoeken. Eerst spek uitbakken in de pan en vervolgens gaat in dat spekvet het pannenkoekenbeslag. Moddervet, maar tieners die een uur naar school moeten fietsen, zijn ook nu nog onverzadigbaar, niet alleen in de late jaren veertig van de vorige eeuw. Bijzonder was wel dat het zijn vader was die er iedere dag een voor hem bakte als ontbijt. Als weduwnaar moest hij wel, en al zorgde zijn tweede vrouw later goed voor de kinderen, lekker koken kon z...

Haar broer en zussen vonden het geweldig, een nakomertje. Ze waren dol op dat grappige meisje: wat moesten ze lachen als ze vanuit haar kinderstoel het gezicht van hun moeder resoluut vastpakte en naar zich toedraaide zodat moeder haar aan kon kijken. Joke bleek ernstig gehoorgestoord.

Daardoor, en omdat ze de jongste was, werd ze behoorlijk verwend: Ach dat kind, was moeders vaste reactie als Joke iets deed wat de anderen nooit mochten. En Joke ging zitten lezen, altijd maar lezen.

Het was toch al zo triest. Op zijn vijfenzeventigste verjaardag zag hij ‘s ochtends plotseling geel. Gaat wel weer over, zei de verjaardagsvisite, wat vanzelf gekomen is gaat ook vanzelf weer weg. In sommige delen van het land poets men zo veel, en soms alles, onder tafel. Maar het ging niet weg.

Kort ziekbed, overgave, rustig ingeslapen. Maar niet in de kerk, dat was zo ongeveer alles wat hij voor zijn uitvaart op papier had gezet. Als katholiek was hij na het tweede Vati...